ΣΥΝΕΔΡΙΟ
Οι γερμανικοί φιλελληνισμοί
Το Κέντρο Νέου Ελληνισμού (CeMoG) του FU-Berlin οργανώνει σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ελληνογερμανικών Σχέσεων (ΕΜΕΣ) του ΕΚΠΑ διεθνές συνέδριο στο Βερολίνο με θέμα «Οι γερμανικοί φιλελληνισμοί». Το συνέδριο εντάσσεται στις δράσεις που οργανώνει η Πρωτοβουλία 1821-2021 στο εξωτερικό και συγχρόνως στο πλαίσιο της ανάπτυξης της Επιτομής των Ελληνογερμανικών Διασταυρώσεων, που βρίσκεται πλέον online σε πλήρη λειτουργία και εμπλουτίζεται συνεχώς: comdeg.eu.
Με αφετηρία τον τριπλό ορισμό των Espagne και Pécout για τον ευρωπαϊκό φιλελληνισμό (Revue Germanique Internationale, 2005: νεοουμανιστική αντίληψη του φιλελληνισμού· ιστορικός φιλελληνισμός στη συνάφεια της ελληνικής επανάστασης· φιλελεύθερη συμμαχία με την Ελλάδα κατά τον μακρό 19ο αιώνα), το συνέδριο θα επιχειρήσει να διερευνήσει τον γερμανικό φιλελληνισμό ως plurale tantum,ως ένα σύνολο αλληλένδετων μεταξύ τους στάσεων που μόνο με μία λέξη στον πληθυντικό μπορεί να σηματοδοτηθεί. Αυτοί οι γερμανικοί φιλελληνισμοί έγιναν συχνά στην ιστορία των ελληνογερμανικών σχέσεων αντιληπτοί ως ενιαίος φιλελληνισμός (ή και με αρνητικό πρόσημο ως μισελληνισμός), προξενώντας επιμέρους ιδεολογικές διαστρεβλώσεις στην αμοιβαία αντίληψη. Η επανεπίσκεψη αυτού του plurale tantum θα κινηθεί 1. στη συγχρονία του 1821 με θέμα τις αντιλήψεις και πρακτικές που συνιστούν τον φιλελληνισμού της πένας και εκείνον του ξίφους και κινητοποιούνται από διακριτά κίνητρα, όπως, μεταξύ άλλων, ο κλασικοφιλολογικός νεοουμανισμός, ο χριστιανικός ρομαντισμός και ο πολιτικός φιλελευθερισμός, αλλά και 2. στους ιστορικούς μετασχηματισμούς των φιλελληνισμών αυτών σε ένα χρονικό άνυσμα από τον βαυαρικό κρατικό φιλελληνισμό έως την εθνικοσοσιαλιστική επένδυση στην ελληνική αρχαιότητα. Το συνέδριο οδηγεί έτσι στην ανάδειξη ενός πεδίου εντάσεων κατά τις τριαδικές φαντασιακές ‘εκλεκτικές συγγένειες’ μεταξύ Γερμανίας, Αρχαίας και Νέας Ελλάδας με ευρύτερη σημασία για την ευρωπαϊκή ιστορία του 19ου και του 20ού αιώνα.
Πολλοί και κάποτε αντιφατικοί υπήρξαν έτσι οι δρόμοι, μέσα από τους οποίους μπορούσε να προσλάβει κανείς στην επικαιρότητά του το 1821, ώστε να γίνει φίλος των νεότερων Ελλήνων, «φιλέλληνας» με αυτή την έννοια: να το εντάξει στη σειρά των σύγχρονών του εθνικών φιλελεύθερων κινημάτων με τα αιτήματά τους για πολιτικές ελευθερίες, δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και, φυσικά, εθνική ενοποίηση· να το γενεαλογήσει είτε στη γραμμή των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη και της διακηρυγμένης αδελφοσύνης, του νεωτερικού ιδεώδους της φιλανθρωπίας, είτε στα παλαιότερα θρησκευτικά επιχειρήματα για την αντιπαράθεση ισλαμικού και χριστιανικού κόσμου και στα σταυροφορικά σχέδια των πρώιμων νέων χρόνων· να κατανοήσει την αλληλεγγύη ως οφειλή του ευρωπαϊκού ουμανισμού στους απογόνους των Ελλήνων, ώστε να συμβάλει, ως γνώστης της αρχαίας μυθολογίας, στην επιστροφή της Ελένης από την Τροία (και κατά περίπτωση στους γάμους της με τον Φάουστ) ή, άλλη επιλογή, στην επιστροφή της Ιφιγένειας από την Ταυρίδα στις Μυκήνες (και από τη Γερμανία στην Ελλάδα).Το ότι οι Γερμανοί «αναζήτησαν», όπως και η εξόριστη Ιφιγένεια, «με την ψυχή τη χώρα των Ελλήνων», όπως διατεινόταν ο περίφημος στίχος του Γκαίτε, δεν σημαίνει πως η αναζήτηση αυτή δεν διαμόρφωσε μιαν απτή, ευρωπαϊκή και νεωτερική, πολιτική δυναμική αλλά και στη συνέχεια επώδυνες πραγματικότητες, εγγραφόμενη στο φαντασιακό των νέων Ελλήνων μεταξύ του 19ου αιώνα των επαναστάσεων και της εθνικοσοσιαλιστικής εξύμνησης της Αθάνατης Ελλάδας (για να θυμηθούμε τον τόμο που από κοινού εξέδωσαν στο Βερολίνο το 1938 η προπαγάνδα της ναζιστικής Γερμανίας και εκείνη της ελληνικής μεταξικής δικτατορίας).
Σκοπός του συνεδρίου είναι να διερευνηθούν τα πεδία των διασταυρώσεων μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας στο κεφάλαιο που έχουμε συνηθίσει να αντιλαμβανόμαστε ως ενιαίο γερμανικό φιλελληνισμό (ή και με αρνητικό πρόσημο μισελληνισμό). Ο πρώτος άξονας του συνεδρίου αφορά στην επανεκτίμηση των προσλήψεων του 1821 στις γερμανόφωνες χώρες και την κινητοποίηση που αυτές προκάλεσαν σε συνδυασμό με τα πολιτικά κινήματα βορείως των Άλπεων. (Σε αυτά τα κινήματα διασταυρώθηκαν άλλωστε εξαρχής μία πολιτική και μία πολιτισμική συνιστώσα, το πολιτικό φιλελληνικό κίνημα και η περιώνυμη στη σχετική βιβλιογραφία πολιτισμική τυραννία της αρχαίας Ελλάδας πάνω στη Γερμανία). Είναι αυτονόητο ότι, ο ρόλος των ελληνικών κοινοτήτων του γερμανόφωνου χώρου δεν θα πρέπει να ξεχαστεί σε αυτή την ενότητα. Με τον δεύτερο άξονα του συνεδρίου επιχειρείται η μελέτη των μετατοπίσεων αυτής της διασταύρωσης πολιτικής και πολιτισμικής συνιστώσας στα 200 χρόνια μετά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, στην επέτειο της οποίας είναι αφιερωμένο το συνέδριο.
Παρακολούθηση εργασιών συνεδρίου | Δείτε το πρόγραμμα εδώ.
Επιπλέον, θα πραγματοποιηθεί μια συναυλία στο πλαίσιο του συνεδρίου “Οι γερμανικοί φιλελληνισμοί” μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης ημέρας, η οποία παρουσιάζει πτυχές των “μουσικών φιλελληνισμών” του 19ου αιώνα. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Το συνέδριο διοργανώνεται υπό την τήρηση του κανονισμού 2G (είσοδος μόνο με πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης).
Υπάρχει ωστόσο η δυνατότητα παρακολούθησης του συνεδρίου και μέσω WebEx:
Τετάρτη, 03.11.2021
https://fu-berlin.webex.com/fu-berlin/j.php?MTID=m9a04e98ccebf68c5daae61b1dae84c43
Πέμπτη, 04.11.2021
https://fu-berlin.webex.com/fu-berlin/j.php?MTID=m90662b762305187968985b4e6098eec2
Παρασκευή, 05.11.2021
https://fu-berlin.webex.com/fu-berlin/j.php?MTID=m6c901cb6257973e657d54f7a74db6f82
